حقایق کلیدی درباره جیوه

جیوه یا سیماب عنصری طبیعی است با نماد Hg که در هوا ، آب و خاک یافت می شود.

این ماده در زبان یونانی با نام نقره ی زنده هم شناخته می شود.

قرار گرفتن در معرض حتی مقادیر کم آن  ممکن است باعث مشکلات جدی در سلامتی شود و تهدیدی برای رشد کودک در رحم و اوایل زندگی است.

Hg ممکن است اثرات سمی بر روی سیستم عصبی ، گوارشی، سیستم ایمنی بدن، ریه ها، کلیه ها ، پوست و چشم ها داشته باشد.

جیوه از نظر WHO (سازمان جهانی بهداشت) یکی از ده ماده شیمیایی برتر یا گروه مواد شیمیایی مهم در سلامت عمومی است.

مردم هنگام خوردن ماهی و صدف های حاوی این ترکیب، عمدتا در معرض متیل جیوه ، یک ترکیب آلی قرار می گیرند.

متیل جیوه با اتیل جیوه بسیار متفاوت است. اتیل جیوه به عنوان ماده نگهدارنده در برخی واکسن ها استفاده می شود و خطری برای سلامتی ندارد.

mercury

جیوه به شکل های مختلفی وجود دارد :

• عنصری (یا فلزی) و غیرآلی (که ممکن است افراد از طریق شغل در معرض آن قرار بگیرند).
• آلی (به عنوان مثال ، متیل جیوه ، که ممکن است افراد از طریق رژیم غذایی در معرض آن قرار بگیرند).

اشکال مختلف آن از نظر درجه سمیت و تأثیر آن بر سیستم عصبی ، گوارشی و سیستم ایمنی بدن و ریه ها ، کلیه ها ، پوست و چشم ها متفاوت است.

این ماده به طور طبیعی در پوسته زمین رخ می دهد.

این ماده از فعالیتهای آتشفشانی ، هوازدگی سنگها و در نتیجه فعالیتهای انسانی در محیط آزاد می شود.

فعالیتهای انسانی علت اصلی به وجود آمدن این ماده می باشد از جمله :

• نیروگاههایی که با زغال سنگ کار می کنند
• سوختن زغال سنگ مسکونی برای گرم کردن و پخت و پز
• فرآیندهای صنعتی
• زباله سوزها
•  استخراج جیوه، طلا و سایر فلزات است.

سیماب هنگامی که در محیط قرار گرفت ، می توان آن را توسط باکتری ها به متیل جیوه تبدیل کرد.

تحت شرایط مختلف افراد ممکن است به هر شکل در معرض این ماده قرار بگیرند.

با این حال ، مواجهه عمدتا از طریق مصرف ماهی و صدف آلوده به متیل جیوه و از طریق استنشاق بخارهای اصلی آن  توسط کارگران در طی فرآیندهای صنعتی اتفاق می افتد. پخت و پز جیوه را از بین نمی برد.

قرار گرفتن در معرض جیوه

همه انسانها در معرض مقداری سطح جیوه هستند.

بیشتر افراد در معرض سطح پایین این ماده قرار دارند ، که اغلب از طریق قرار گرفتن در معرض مزمن (تماس مداوم یا متناوب طولانی مدت) است.

با این حال ، برخی از افراد در معرض مقادیر بالای Hg هستند.

از جمله قرار گرفتن در معرض حاد (قرار گرفتن در معرض یک دوره کوتاه مدت ، اغلب کمتر از یک روز). نمونه ای از قرار گرفتن در معرض حاد به  دلیل یک حادثه صنعتی می تواند رخ دهد.

عواملی که  اثرات سلامتی و شدت این ماده را تعیین می کنند چیست:

• نوع جیوه
• دوز
• سن یا مرحله رشد فرد در معرض (جنین حساس ترین است).
• مدت زمان قرار گرفتن در معرض آن
• مسیر قرار گرفتن در معرض (استنشاق ، بلع یا تماس پوستی).

به طور کلی ، دو گروه نسبت به اثرات این ماده حساسیت بیشتری نشان می دهند.

جنین  به دلیل اینکه در حال رشد می باشد بیشتر تحت تاثیر این ماده قرار می گیرد. و می تواند بر رشد مغز و سیستم عصبی کودک تأثیر منفی بگذارد.

اثر اولیه متیل جیوه در سلامتی ، اختلال در رشد عصبی است.

بنابراین، در کودکانی که به عنوان جنین در معرض متیل جیوه قرار گرفتند ، تفکر شناختی ، حافظه ، توجه ، زبان و مهارتهای فضایی حرکتی و بصری ممکن است تحت تأثیر قرار گیرند.

گروه دوم افرادی هستند که به طور منظم در معرض مقادیر بالای جیوه قرار دارند (مانند جمعیت هایی که به ماهیگیری معیشتی اعتماد می کنند یا افرادی که به واسطه ی شغلشان در معرض این ماده قرار دارند).

در میان جمعیت های ماهیگیری معیشتی انتخاب شده، 17/000کودک اختلال شناختی (عقب ماندگی ذهنی خفیف) ناشی از مصرف ماهی حاوی این ماده را نشان دادند.

یک نمونه قابل توجه از قرار گرفتن در معرض این ماده که بر سلامت عمومی تأثیر می گذارد ، در سالهای 1932 تا 1968 در میناماتا ، ژاپن رخ داد.

جایی که کارخانه تولید استیک اسید مایع زباله را به خلیج میناماتا تخلیه کرد.

تخلیه شامل غلظت های بالای متیل جیوه بود. این خلیج از ماهی و صدف غنی بود و امرار معاش اصلی ساکنان محلی و ماهیگیران مناطق دیگر را تأمین می کرد.

برای سالهای طولانی ، هیچ کس نمیدانست  که ماهی به Hg آلوده است ، و این باعث ایجاد یک بیماری عجیب در جامعه محلی و سایر مناطق شد.

حداقل 50000 نفر تا حدی تحت تأثیر قرار گرفتند و بیش از 2000 مورد بیماری میناماتا تأیید شد.

بیماری میناماتا در دهه 1950 به اوج خود رسید ، در موارد شدید دچار آسیب مغزی ، فلج ، گفتار ناهماهنگ و هذیان گویی شد.

اثرات سلامتی قرار گرفتن در معرض جیوه

عناصر و متیل جیوه برای سیستم عصبی مرکزی و محیطی سمی هستند.

• استنشاق بخارآن می تواند اثرات مضر بر روی سیستم عصبی ، گوارشی و ایمنی بدن ، ریه ها و کلیه ها ایجاد کند.
• ممکن است کشنده باشد.
• نمک های غیر آلی جیوه برای پوست ، چشم و دستگاه گوارش خورنده است.
• در صورت بلع ممکن است باعث مسمومیت کلیه شود.

اختلالات عصبی و رفتاری ممکن است پس از استنشاق ، بلع یا قرار گرفتن در معرض پوستی در ترکیبات مختلف آن مشاهده شود.

علائم اختلالات عصبی

• شامل لرزش
• بی خوابی
• از دست دادن حافظه
• اثرات عصبی عضلانی
• سردرد
• اختلال عملکرد شناختی و حرکتی

علائم خفیف و بالینی سمیت سیستم عصبی مرکزی را می توان در کارگران در معرض سطح جیوه اولیه در هوا 20 میکروگرم در متر مکعب یا بیشتر برای چندین سال مشاهده کرد.

علائمی مانند اثرات کلیه گزارش شده است ، از افزایش پروتئین در ادرار گرفته تا نارسایی کلیه.

چگونه می توان مواجهه انسان با منابع سیماب را کاهش داد

چندین روش برای جلوگیری از اثرات سو سلامتی وجود دارد از جمله :

• ترویج انرژی پاک
• توقف استفاده از این ماده در استخراج طلا
• از بین بردن استخراج Hg
• حذف تدریجی محصولات غیر ضروری حاوی این ماده
• استفاده از منابع پاک انرژی را که باعث سوختن زغال سنگ نمی شوند ، ارتقا دهید.

سوزاندن زغال سنگ برای تأمین نیرو و گرما منبع اصلی جیوه است.

زغال سنگ حاوی جیوه و سایر آلاینده های خطرناک هوا است که با سوزاندن زغال سنگ در نیروگاه های برق دار ، دیگهای بخار صنعتی و اجاق های خانگی ساطع می شود.

استخراج جیوه و استفاده از آن در استخراج طلا و سایر فرآیندهای صنعتی را از بین ببرید

این ماده عنصری است که از بین نمی رود. بنابراین ، Mercury موجود در حال استفاده است و می تواند برای سایر موارد ضروری بازیافت شود ، و دیگر نیازی به استخراج آن نیست.

استفاده از سیماب در استخراج صنایع دستی و مقیاس کوچک بخصوص طلا  خطرناک است و اثرات سلامتی بر روی جمعیت آسیب پذیر می گذارد.

تکنیک های استخراج طلا غیر Hg (غیر سیانید) باید ترویج و اجرا شوند و در مواردی که هنوز از این ماده استفاده می شود ، برای جلوگیری از قرار گرفتن در معرض آن ، از روش های کاری ایمن تری استفاده می شود.

استفاده از محصولات غیرضروری حاوی این ماده را حذف کنید و حمل و نقل ، استفاده و دفع ایمن محصولات حاوی Hg را انجام دهید.

این ماده در بسیاری از محصولات وجود دارد ، از جمله:

• باتری ها
• دستگاه های اندازه گیری ، مانند دماسنج و فشارسنج
• سوئیچ
• رله برقی در تجهیزات
• لامپ ها (شامل برخی از انواع لامپ ها)
• آمالگام دندان (برای پر کردن دندان)
• محصولات روشن کننده پوست و سایر مواد آرایشی

جیوه در ساخت باتری

داروسازی

طیف وسیعی از اقدامات برای کاهش سطح این ماده در محصولات یا حذف تدریجی محصولات حاوی Mercury در حال انجام است.

در مراقبت های بهداشتی ، دماسنج ها و فشار سنج های حاوی جیوه با دستگاه های دیگری جایگزین می شوند.

آمالگام دندان تقریباً در همه کشورها استفاده می شود.

یک مشاوره تخصصی WHO در سال 2009 نتیجه گرفت که ممنوعیت جهانی آمالگام به طور کوتاه مدت برای بهداشت عمومی و بخش بهداشت دندانپزشکی مشکل ساز است.

اما باید پیشگیری از بیماری و جایگزین های آمالگام را ترویج داد مانند :

1. تحقیق و توسعه گزینه های مقرون به صرفه
2. آموزش متخصصان دندانپزشکی
3. افزایش آگاهی عمومی

جیوه غیر آلی به مقدار قابل توجهی به برخی از محصولات روشن کننده پوست اضافه می شود.

بسیاری از کشورها محصولات روشن کننده پوست حاوی جیوه را ممنوع کرده اند زیرا برای سلامتی انسان خطرناک است.

استفاده از جیوه در واکسن ها و داروسازی

از این ماده  مانند تیومرسال (اتیل جیوه) ، در مقادیر بسیار کمی به عنوان ماده نگهدارنده در برخی واکسن ها و داروها استفاده می شود.

جیوه در ساخت واکسن

در مقایسه با متیل جیوه ، اتیل جیوه بسیار متفاوت است.

جیوه به سرعت توسط بدن تجزیه می شود و جمع نمی شود.

WHO شواهد علمی مربوط به استفاده از تیومرسال به عنوان ماده نگهدارنده واکسن را برای بیش از 10 سال از نزدیک رصد کرده و به طور مداوم به همان نتیجه رسیده است:

هیچ مدرکی وجود ندارد که میزان تیومرسال استفاده شده در واکسن ها خطری برای سلامتی ایجاد کند.